‘7 op de 10 Syrische vluchtelingen wil Libanon zo snel mogelijk verlaten’
Nieuw rapport wijst op verslechterende situatie voor Syriërs op de vlucht
23 januari 2023
Meer dan 13 miljoen Syriërs zijn op de vlucht voor het aanhoudende geweld in wat de VN omschrijft als een van de grootste vluchtelingencrisissen van deze tijd. In een nieuw rapport deed 11.11.11 samen met Syrische en Libanese organisaties onderzoek naar de situatie van vluchtelingen in Libanon en zij die terugkeren naar Syrië. “Het “model” van opvang in de regio kraakt en schuurt in zijn voegen in Libanon. Steeds meer Syriërs zien geen andere uitweg dan hun leven te riskeren in een poging Europa te bereiken”, stelt de Koepel van Internationale Solidariteit vast. "
In een nieuw onderzoeksrapport trekt 11.11.11 samen met haar partnerorganisaties aan de alarmbel over de leefomstandigheden van Syrische vluchtelingen in Libanon. In Libanon bestaat een kwart van de bevolking uit Syrische vluchtelingen. Op een bevolking van 6,8 miljoen Libanezen vangt het land zo’n 1,5 miljoen Syriërs op. Daarnaast kampt het land momenteel met overlappende economische, gezondheids- en politieke crises.
Dat die situatie zienderogen verslechtert, komt duidelijk naar voren in de bevragingen die de organisaties afnamen onder Syrische vluchtelingen in Libanon, evenals bij Libanezen zelf. Zeven op de tien (69%) van de bevraagde Syriërs op de vlucht geven aan dat ze Libanon zo snel mogelijk willen verlaten.
“Syriërs op de vlucht bevinden zich sowieso al in een erg precaire situatie”, licht 11.11.11-beleidsexpert Willem Staes toe. “De meeste van hen worden opgevangen in buurlanden zoals Libanon, maar nu dat land zich van de ene crisis in de andere stort, krijg je een gevaarlijke mix van sociale spanningen, anti-Syrisch geweld en schendingen van fundamentele mensenrechten.
"Libanon stort zich van de ene crisis in de andere. Dat leidt tot een gevaarlijke mix van spanningen, anti-Syrisch geweld en schendingen van mensenrechten." - Willem Staes, beleidsexpert 11.11.11
Zes op de tien van de bevraagde Syriërs geeft aan dat de spanningen stijgen in Libanon tussen Syrische vluchtelingen en Libanezen. Ook aan Libanese zijde worden deze vaststellingen bevestigd. Dit alles tegen een achtergrond waarin de Libanese regering de afgelopen maanden verschillende initiatieven aankondigde om Syrische vluchtelingen terug te sturen naar Syrië.
Gedwongen inlijving in het leger
Terugkeren naar Syrië is echter geen optie. De angst voor vervolging, gedwongen inlijving in het leger en seksueel geweld of misbruik maken dat amper 2% van de bevraagde Syriërs in Libanon plant het komende jaar terug te keren naar Syrië. Internationaal onderzoek door de Verenigde Naties, mensenrechtenorganisaties en lokale ngo’s toont keer op keer aan dat die angst gegrond is en er momenteel geen sprake kan zijn van veilige, vrijwillige en waardige terugkeer naar Syrië. Het Assad-regime beschouwt Syrische vluchtelingen als verraders en dissidenten. Waarnemers op het gebied van de mensenrechten hebben gevallen vastgesteld van teruggekeerde vluchtelingen die worden lastiggevallen, zonder aanklacht worden vastgehouden, worden gemarteld en zelfs verdwijnen.
De weinige Syriërs die desondanks terugkeerden naar Syrië voelen zich bovendien erg in de steek gelaten. Maar liefst 72% geeft aan dat zij niet werden opgevolgd door het VN-vluchtelingenagentschap UNHCR na hun aankomst in Syrië. “Nochtans is dat een essentiële voorwaarde om veilige terugkeer te garanderen”, benadrukt 11.11.11-beleidsexpert Willem Staes. “Mensen die hun leven terug proberen op te bouwen in een oorlogscontext mag je niet in de steek laten. De VN heeft de verantwoordelijkheid om die mensen op te volgen en te beschermen, via de creatie van een internationaal mechanisme dat de voorwaarden voor vrijwillige terugkeer monitort.”
Belgische actie
Ook ons land kan een belangrijk verschil maken. Eind vorig jaar keurde het federaal parlement een resolutie goed die de Belgische regering aanspoort om een hele reeks maatregelen te nemen. Die gaan van diplomatieke actie tegen ‘elke schending van het non-refoulement principe’, zoals het toenemend aantal gedwongen uitzettingen en pushbacks, tot de ondersteuning van lokale organisaties die zich inzetten voor de kwaliteitsvolle opvang en bescherming voor Syriërs op de vlucht.
"Alle hefbomen liggen op tafel. Toch blijft het wachten op uitvoering. Intussen groeit de ramp enkel maar aan." - Willem Staes, beleidsexpert 11.11.11
In het bijzonder richten de organisaties zich tot Minister van Buitenlandse Zaken Lahbib en staatssecretaris voor Asiel en Migratie De Moor. “Alle cruciale hefbomen zijn goedgekeurd en liggen op tafel”, licht 11.11.11-beleidsexpert Willem Staes toe. “Toch blijft het wachten op de daadwerkelijke uitvoering door de federale regering. Intussen groeit de humanitaire ramp die zich voltrekt voor Syriërs enkel maar aan.”
Belangrijkste cijfers uit het Refugee Protection Watch-rapport van 11.11.11 en haar partners Basmeh & Zeitooneh, ALEF Act for Human Rights, PAX en Upinion:
- Slechts 2% van de Syrische respondenten in Libanon antwoorden bevestigend op de vraag of ze de komende 12 maanden plannen terug te keren naar Syrië
- Maar liefst 69% van de bevraagde Syriërs in Libanon wil Libanon zo snel mogelijk verlaten, de meerderheid onder hen heeft nog geen concreet plan wat dat betreft. Dit cijfer groeide stelselmatig van 27% in september 2020 tot 47% in april 2021 en 69% in april 2022.
- 49% van de Syriërs in Libanon heeft geen toegang tot betrouwbare informatie over de situatie in Syrië
- 61% van hen geeft aan dat de spanningen stijgen in Libanon tussen Syrische vluchtelingen en Libanezen. 48% van de bevraagde Libanezen bevestigt dit.
- Slechts 30% van de “refugee returnees” (mensen die reeds naar Syrië zijn teruggekeerd vanuit Libanon) antwoordde bevestigend op de vraag of zij iemand anders zouden aanbevelen naar Syrië terug te keren.
- Bovendien meldde slechts de helft van alle teruggekeerde respondenten dat zij op lange termijn in Syrië zouden blijven; de andere helft was onzeker of wilde op zoek naar andere vertrekmogelijkheden in de toekomst.
- 30% van de teruggekeerde respondenten antwoordde bevestigend op de vraag of zij mensen kenden die naar Syrië waren teruggekeerd en vervolgens weer naar Libanon waren teruggekeerd.
- 40% van de Syriërs die terugkeerden naar hun thuisland vreest dat zijzelf, vrienden of familieleden onder dwang zullen worden ingelijfd bij het Syrisch Arabisch Leger.
- 72% van alle teruggekeerde respondenten meldde dat zij niet werden opgevolgd door UNHCR na hun terugkeer naar Syrië.
Download het volledige rapport hier.
PDF - 1.5 Mb
Voor de redactie:
- Het Refugee Protection Watch-onderzoek bestaat sinds 2019 en is een initiatief van 11.11.11, Basmeh & Zeitooneh, ALEF Act for human rights, PAX en Upinion. Het onderzoek bundelt de kennis en krachten van Libanese, Syrische en Europese organisaties, die elk werkzaam zijn op het gebied van mensenrechten, vredesopbouw, ontwikkeling en humanitaire zaken.
