Meer dan 200.000 illegale pushbacks aan Europese buitengrenzen in 2022

11.11.11: “illegaal wanbeleid met doden tot gevolg”

Pushbacks, het gewelddadig terugdringen van mensen die asiel willen aanvragen, vormen de basis van het Europees buitengrenzenbeleid. Dat stelt 11.11.11 vast nadat de organisatie er minstens 225.533 telde in 2022. “Mensen worden systematisch uitgebuit”, benadrukt directeur Els Hertogen. “De Europese pushbacks zijn illegaal wanbeleid met doden tot gevolg.”

Mensen die in handen van de Libische kustwacht worden gedreven, met misbruik, verkrachtingen en zelfs moorden tot gevolg. Zwangere vrouwen en kinderen die worden mishandeld. Mensen die in – vaak gammele – bootjes worden teruggeduwd op de gevaarlijke wateren van de Middellandse Zee. Aan de Europese buitengrenzen blijkt uitbuiting de regel in de vorm van illegale pushbacks.

Uit een recent onderzoek van Koepel van Internationale Solidariteit 11.11.11 blijkt dat in 2022 minstens 225.533 pushbacks aan de Europese buitengrenzen plaatsvonden. Dat astronomisch hoge cijfer – zo’n 617 per dag – toont de schaal waarmee Europese lidstaten er illegale praktijken op nahouden. Immers, pushbacks zijn in strijd met het Europese en internationale recht. Want dat stelt dat mensen het recht hebben om asiel aan te vragen omdat ze elders mogelijk gevaar lopen.

Achter elk van die gevallen gaan menselijke drama’s en geweld schuil. Zo berichtten internationale kranten afgelopen zomer over het verhaal van Maria, een Syrisch meisje van 5 jaar dat samen met haar gezin vanuit Griekenland naar een afgelegen eiland werd gebracht en achtergelaten werd door grenswachters. Zonder water, voedsel of medische zorgen. Maria stierf nadat een schorpioen haar stak. Ondanks meerdere oproepen om medische hulp. Naast Maria kwamen nog twee andere mannen uit haar groep om. Uit tellingen van 11.11.11 blijkt dat minstens 77 mensen stierven als gevolg van illegale pushbacks.

Topje van de ijsberg

11.11.11 stelt vast dat zulke gewelddadige pushbacks sinds enkele jaren systematisch deel uitmaken van het grensbeheer in zo goed als alle landen aan de Europese buitengrenzen. De telling laat slechts het topje van de ijsberg zien. De meeste pushbacks gebeuren onopgemerkt op zee of in afgelegen grensregio’s.

We tellen minstens 200.000 mensenrechtenschendingen door Europese lidstaten”, zegt 11.11.11-directeur Els Hertogen. “De doelmatigheid en systematiek waarmee illegale pushbacks plaatsvinden is illegaal wanbeleid met doden tot gevolg.”

Verdrinkingen zijn een politieke keuze

Ook in 2023 blijven de illegale praktijken zich doorzetten. Alleen al in januari werden 1.881 pushbacks gerapporteerd op zee tussen Griekenland en Turkije. Een stijging met 64% in vergelijking met januari vorig jaar.

"Verdrinkingen zijn een politieke keuze vanuit de lidstaten" - Els Hertogen, directeur 11.11.11

"Die cijfers zijn onrustwekkend. Europese lidstaten kiezen ervoor om mensen met geweld terug te dringen of hen aan hun lot over te laten. Verdrinkingen zijn dan ook een politieke keuze vanuit de lidstaten”, zegt 11.11.11-directeur Els Hertogen.

Toch klinken er voorzichtig enkele hoopvolle signalen. Eerder deze maand startte Hans Leijtjens als nieuwe directeur van het controversiële Europese grensagentschap Frontex. In opvolging van de chaos en mensenrechtenschendingen onder het bewind van zijn voorganger, beloofde hij schoon schip te maken. Er mag geen sprake meer zijn van betrokkenheid van Frontex bij pushbacks volgens de topman. Eenzelfde taal viel te horen bij EU Commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson die in januari nog wees op het illegale karakter van pushbacks en het recht om asiel aan te vragen.

België staat op een cruciaal kruispunt

11.11.11 benadrukt dan ook dat ons land op een cruciaal kruispunt staat. In het bijzonder kijkt de Koepel van Internationale Solidariteit naar staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor. Die bereidt momenteel mee het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in 2024 voor, waar migratie een belangrijk thema zal vormen.

In onderhandelingen over het nieuwe Europese Pact voor Asiel en Migratie én bilaterale contacten met betrokken lidstaten moet het naleven van de fundamentele rechten alle prioriteit krijgen. Lidstaten aan de buitengrenzen ontvangen honderden miljoenen euro's om de Europese grenzen te beheren. Het naleven van de rechtstaat moet voor die financiering een cruciale voorwaarde zijn volgens 11.11.11.

"We vragen dat ons land moreel leiderschap toont en mensenrechten als leidraad neemt”, zegt 11.11.11-directeur Els Hertogen. “Dat betekent, een migratiebeleid dat niet focust op geweld en hekken, maar op fundamentele mensenrechten en dus ook mensenlevens."


Cijfers

  • In Hongarije werd in 2022 het astronomisch hoge cijfer van 158.296 pushbacks genoteerd. Deze cijfers werden publiek gerapporteerd door de Hongaarse overheid, die in juli 2016 een wet aannam die de politie expliciet toelaat om mensen naar Servië terug te sturen zonder individuele beoordeling van hun asielaanvraag. In 2020 oordeelde het Europees Hof van Justitie dat deze wet een schending is van het Europees recht. Toch blijven ze een dagelijkse praktijk.
  • Op de tweede plaats staat Griekenland. Op de Egeïsche zee tussen Griekenland en Turkije werden 26.133 pushbacks gerapporteerd. Ook op de landsgrens met Turkije, aan de Evros rivier, werden systematisch pushbacks gedocumenteerd. Het Duitse Der Spiegel kon aantonen hoe de Griekse overheid migranten zelf ingezet om anderen terug de grens over te duwen. Soms tot 150 mensen per nacht. De Greek Council for Refugees rapporteerde doorheen het jaar hoe asielzoekers, waaronder zwangere vrouwen en kinderen met geweld werden teruggeduwd, mishandeld, en achtergelaten op eilandjes in de rivier, zonder toegang tot water, voedsel of medische zorg. Midden maart kwam daarbij een 4-jarig kind om het leven. In februari stierven 12 mensen na een pushback van de vrieskou. In september documenteerde Alarmphone hoe een groep van 80 mensen in de Evros regio met brutaal geweld door de Griekse grenswacht over de grens gestuurd werd.
  • Op zee tussen Libië en Italië werden volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) 24.684 mensen onderschept door de Libische kustwacht en teruggebracht naar Libië. Dit terwijl Libië volgens de VN geen veilig land is voor terugkeer. In Libië zijn migranten namelijk slachtoffer van een “systematische cyclus van geweld, met directe betrokkenheid van hoge ambtenaren”, in die mate dat ze volgens de VN neerkomen op misdaden tegen de menselijkheid. In maart opende de VN een onderzoek naar massagraven van migranten.
  • Ook in de Baltische staten vonden in 2022 systematisch pushbacks plaats. Het gaat volgens cijfers van Artsen zonder Grenzen over 8.000 mensen in Litouwen en 4.000 in Letland. Eind 2021/begin 2022 stierven aan deze grenzen zeker 27 mensen, hoewel het werkelijke aantal mogelijk hoger ligt.
  • In Kroatië documenteerde de Danish Refugee Council (DRC) in 2022 pushbacks naar Bosnië van 3.388 mensen. Dit slechts een fragment van het werkelijke aantal. In 70% van de gevallen was er sprake van misbruik en vernederende behandeling. Bij 70% werden bezittingen (zoals gsm’s) gestolen of vernietigd.
  • In Spanje werden 518 pushbacks gerapporteerd. Ook hier gaat het om een fragmentarische weergave, gerapporteerd door media en ngo’s. Het werkelijke aantal ligt allicht veel hoger. Bij een grootschalige pushback operatie in juni 2022 aan de grens met Marokko in Melilla kwamen 37 mensen om het leven. ​

Ook in de andere landen aan de Europese buitengrenzen werden pushbacks gerapporteerd.

  • In Bulgarije werd (nog) geen volledig overzicht gerapporteerd.4Lighthouse reports kon echter aantonen hoe asielzoekers in Bulgarije routinematig worden opgesloten in kooien en vervolgens de grens over gestuurd. Frontex voertuigen werden gespot op enkele meters van deze illegale detentiecentra. Tussen januari en juli ontving Center for Legal Aid – Voice in Bulgaria 150 rapporten over pushbacks naar Turkije. Lightouse Reports publiceerde beelden die tonen dat Bulgaarse grenswachters met scherp schoten op een Syrische vluchteling.
  • Tussen maart en april rapporteerde Human Rights Watch in Polen pushbacks van minstens 60 mensen naar Wit-Rusland.
  • Vanuit Cyprus werden in 2022 verschillende pushbacks naar Libanon gerapporteerd (52 mensen in juli, 100 mensen in augustus ).
  • Vanuit Malta naar Egypte (23 mensen in september 2022) en naar Libië (september).In oktober 2022 rapporteerde Border Monitoring Violence Netwerk pushbacks van 49 mensen van Roemenië naar Servië.

  • Interview en toelichting mogelijk door beleidsexpert migratie Flor Didden
  • Foto: AFP PHOTO / ARIS MESSINIS
Kenny  Van Minsel

Kenny Van Minsel

Persverantwoordelijke - press officer, 11.11.11

 

Persberichten in je mailbox

Door op "Inschrijven" te klikken, bevestig ik dat ik het Privacybeleid gelezen heb en ermee akkoord ga.

Over 11.11.11

11.11.11 is de koepel van internationale solidariteit. 
Wij willen uitbuiting de wereld uit. Iedereen – waar ook ter wereld - heeft recht op een menswaardig bestaan. Om echt iets te veranderen moeten macht en middelen eerlijker worden verdeeld. We richten onze blik dan ook op de wereld en stellen het huidige systeem in vraag. Een rechtvaardige wereld voor mens en natuur kan als we samen druk zetten. Met 11.11.11 brengen wij mensen, groepen en organisaties bijeen om die verandering waar te maken. Want samen staan we sterker dan alleen.

11.11.11. Strength in numbers.

Contact